Εθισμός στις Οθόνες

Μήπως το παιδί σας είναι εθισμένο στις οθόνες;

Πολλοί γονείς αγχώνονται για τον χρόνο που περνάνε τα παιδιά τους μπροστά από οθόνες, είτε πρόκειται για smartphone, τηλεόραση ή Playstation. Υπάρχουν πολλες έρευνες που μιλάνε για τους κινδύνους της εκτεταμένης χρήσης οθονών, όπως είναι η έλλειψη ύπνου, οι μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες, η καθυστέρηση ομιλίας και η μειωμένη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα. Ο εθισμός σε οθόνες πολύ συχνά συνυπάρχει με ΔΕΠΥ, κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές.

Γιατί συμβαίνει όμως αυτό;

Επειδή μέσα στον κόσμο της οθόνης, το παιδί νιώθει πετυχημένο και ικανό, πράγμα που ειδικά τα ψηφιακά παιχνίδια του υπενθυμίζουν συνεχώς με επιβραβεύσεις. Στον πραγματικό κόσμο όμως, συνηθίζουμε να υποδεικνύουμε συνεχώς αυτά που το παιδί κάνει λάθος, και να αγνοούμε όταν κάνει κάτι σωστό!

Μήπως οδηγούμε εμείς οι ίδιοι τα παιδιά σε αυτήν την παγίδα τελικά;

Σε αυτό το άρθρο, θα σας παρουσιάσω τα σημάδια στην συμπεριφορά ενός παιδιού που θα πρέπει να σας απασχολήσουν, αλλα και πώς να χρησιμοποιήσετε την “ψυχολογία” των βιντεοπαιχνιδιών προς όφελος σας!

Σημάδια ότι το παιδί σας είναι εθισμένο στις οθόνες

1. Δυσκολεύεται να αφήσει τις οθόνες όταν του ζητηθεί

Όταν έχετε προσπαθήσει να θέσετε όρια στον χρόνο χρήσης οθονών στην καθημερινότητα του παιδιού σας, αλλα το παιδί σας απλώς δεν μπορεί να το δεχτεί και ξεσπάει.
Μετά από λίγη ώρα, το να κοιτάει ένα παιδί μία οθόνη γίνεται άθελα του. Ο εγκέφαλός του έχει δημιουργήσει μία σύνδεση με το άμεσα καθηλωτικό περιεχόμενο που αυτή προσφέρει. Το παιδί χάνει την αίσθηση του χρόνου, και δεν καταλαβαίνει πόσα λεπτά ή ώρες περνάει μπροστά από την οθόνη!

2. Χάνει το ενδιαφέρον του για άλλες δραστηριότητες

Όταν τα βιβλία, η ζωγραφική, τα παιχνίδια και τα αθλήματα δεν ενθουσιάζουν πια το παιδί σας και το μόνο πράγμα που το ενδιαφέρει είναι η οθόνη, αυτό ξεκινάει να είναι πρόβλημα!
Μπορεί να ξεκινήσει πολύ αθώα και να μην το παρατηρήσετε. Δηλαδή να ξεκινήσει να χρησιμοποιεί την λέξη “βαριέμαι” με άλλες δραστηριότητες και σιγά σιγά να σταματήσει να ασχολείται με άλλα ενδιαφέροντα ή χόμπι.

3. Μονοπωλούν τις σκέψεις του ακόμα και όταν δεν τις χρησιμοποιεί

Εάν το παιδί σας, ακόμα και όταν δεν χρησιμοποιεί κάποια οθόνη, θέλει να μιλήσει μόνο για αυτό και απλώς μετράει αντίστροφα μέχρι να έρθει η ώρα να την ξαναχρησιμοποιήσει, αυτό μπορεί να είναι ένα σημάδι εθισμού. Δηλαδή ο κόσμος της οθόνης καταλαμβάνει πλέον μεγάλο μέρος της καθημερινότητας του παιδιού!
Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι πλέον τα παιδιά δημιουργούν και κοινωνικούς δεσμούς μέσα από τις οθόνες. Στην παρούσα εποχή τα βιντεοπαιχνίδια και οι youtuber έχουν κερδίσει το ενδιαφέρον των σημερινών παιδιών και δημιουργούνται φιλίες βασισμένες σε αυτές τις προτιμήσεις. Σαν ενήλικες όμως είναι δική μας ευθύνη να θέσουμε υγιή όρια.

4. Παρεμβαίνει στην κοινωνικοποίησή του

Όταν οι οθόνες ξεκινάνε και επηρεάζουν τις οικογενειακές δραστηριότητες και τις κοινωνικές σχέσεις, τότε γίνονται προβληματικές.
Όπως είπα και προηγουμένως οι συσκευές μπορούν να ενθαρρύνουν και να συμβάλουν στην κοινωνικοποίηση ενός παιδιού. Βέβαια, μπορούν να έχουν και το αντίθετο αποτέλεσμα!
Μήπως η συσκευή έρχεται μαζί σας και στο τραπέζι όταν τρώτε όλοι μαζί; Μήπως ακολουθεί και όταν ο θείος του προσπαθεί να κάνει μια συζήτηση μαζί του; Μήπως βαριέται να πάει να παίξει με τους φίλους του επειδή θέλει να κερδίσει λίγο ακόμα χρόνο βλέποντας τηλεόραση;

5. Οικογενειακά προβλήματα

Όταν οι οθόνες βρίσκονται στον πυρήνα οικογενειακών προβλημάτων.
Μήπως υπάρχουν μεγάλοι τσακωμοί και διαμάχες λόγω της χρήσης συσκευών; Μήπως η συμπεριφορά του παιδιού σας τελευταία είναι προβληματική και έχει σχέση με κάτι που έχει δει κατά την χρήση οθόνης; Μήπως δε συζητάτε πια μεταξύ σας και δεν ξέρετε τι συμβαίνει στην καθημερινότητα του; Αυτό μας δείχνει μία προβληματική σχέση ανάμεσα στο παιδί και τις οθόνες.

6. Συμπτώματα στέρησης

Τα συμπτώματα στέρησης που έχουν παρατηρηθεί στους χρήστες οθονών είναι συνήθως οι απότομες αλλαγές στη διάθεση, η οξυθυμία, οι πονοκέφαλοι, οι αϋπνίες, η κατάθλιψη και το έντονο άγχος.
Έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί σας, όταν έρχεται η ώρα να σταματήσει να χρησιμοποιεί τις συσκευές γίνεται εξαιρετικά ευέξαπτο; Αυτό συμβαίνει επειδή παρουσιάζει συμπτώματα στέρησης, όπως συναντάμε και σε άλλους εθισμούς! Μπορεί να σας φαίνεται υπερβολικό το ότι ένα παιδί μπορεί να έχει συμπτώματα στέρησης, αλλά έτσι είναι οι εθισμοί, και έτσι αντιδρά ο ανθρώπινος εγκέφαλος!

7. Παραπλάνηση

Όταν το παιδί προσπαθεί να σας παραπλανήσει όσων αφορά τη χρήση οθονών.
Εάν βρήκατε το παιδί σας να χρησιμοποιεί το κινητό το βράδυ και να το κρύβει κάτω από τα σκεπάσματα, ενώ έχετε ξεκαθαρίσει ότι είναι ώρα για ύπνο, ή εάν το έχετε πιάσει να σας λέει ψέματα για το πόση ώρα έχει περάσει μπροστά από οθόνες, αυτό είναι σίγουρα ένα σημάδι ότι πρέπει να γίνει μια συζήτηση για τους κινδύνους, και να τεθούν όρια στη χρήση συσκευών!

8. Διάθεση

Όταν η οθόνη είναι το μόνο που του φτιάχνει τη διάθεση.
Εάν μετά από μία δύσκολη ημέρα στο σχολείο, το μόνο που αποζητά το παιδί σας είναι ένα βιντεοπαιχνίδι ή το YouTube, τότε οι έρευνες δείχνουν ότι αυτό πολύ πιθανόν να οφείλεται σε εθισμό.

Εάν πολλά από αυτά τα σημάδια είναι εμφανή στο παιδί σας είναι μία καλή ιδέα να αναθεωρήσετε την χρήση συσκευών στο σπίτι και στην οικογένεια σας ή να αναζητήσετε την καθοδήγηση ενός ειδικού!

Πως να χρησιμοποιήσετε τη “Ψυχολογία” των βιντεοπαιχνιδιών προς όφελος σας!

Σίγουρα μετά από όλα τα παραπάνω θα πιστεύετε ότι τα βιντεοπαιχνίδια είναι μία κακή επιρροή για τα παιδιά σας, αλλά έχετε σκεφτεί ποτέ ότι μπορούν να μας μάθουν τι χρειάζονται τα παιδιά για να ευδοκιμήσουν;
Τα βιντεοπαιχνίδια συνήθως ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο επιβράβευσης. Σε ενημερώνουν για κάθε μικρή επιτυχία, και σε κάνουν να νιώθεις πετυχημένος καθ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού. Αν παραβείς κάποιον κανόνα, το παιχνίδι συνήθως παγώνει για λίγο τον λογαριασμό σου ή υπάρχει κάποιος χρόνος ο οποίος πρέπει να περάσει (“Cool down”) μέχρι να σου επιτραπεί να εισέλθεις ξανά, και, πολύ πιθανόν, δε θα ξαναρισκάρεις να σε πετάξουν εκτός. Αυτό το μοτίβο είναι το αντίθετο από αυτό που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στον πραγματικό κόσμο, όπου οι γονείς αμέσως επισημαίνουν και ενημερώνουν τα παιδιά για όσες συμπεριφορές δεν τους αρέσουν ή είναι λάθος, ενώ κάθε θετική συμπεριφορά περνάει απαρατήρητη και ασχολίαστη.

Πως να ενσωματώσετε αυτές τις πρακτικές στην καθημερινότητα:

1. Συχνή και άμεση επιβράβευση: Δώστε έμφαση στην άμεση και τακτική επιβράβευση των θετικών συμπεριφορών του παιδιού σας. Αντί να επικεντρώνεστε μόνο στα λάθη του, αναγνωρίστε κάθε μικρή επιτυχία και προσπαθήστε να το ενθαρρύνετε όσο το δυνατόν περισσότερο. Το να αγνοείτε να δώσετε σημασία στα αρνητικά, θα ενθαρρύνει το παιδί σας να αφοσιωθεί στις θετικές συμπεριφορές για την προσοχή σας.
2. Δημιουργήστε ένα σύστημα κινήτρων: Όπως στα βιντεοπαιχνίδια, δημιουργήστε ένα σύστημα όπου τα παιδιά μπορούν να κερδίζουν «πόντους» ή «ανταμοιβές» για καλές πράξεις, επιτυχίες στο σχολείο ή θετική συμπεριφορά. Αυτό μπορεί να είναι τόσο απλό όσο ένα διάγραμμα με αυτοκόλλητα ή όσο πολύπλοκο όσο μια ψηφιακή εφαρμογή.
3. Θέστε σαφή και δίκαια όρια: Εξηγήστε τα όρια και τις συνέπειες της χρήσης οθονών. Να είστε συνεπείς στην εφαρμογή αυτών των ορίων, αλλά και δίκαιοι. Για παράδειγμα, αν το παιδί ξεπεράσει τον χρόνο χρήσης, να υπάρχει μια σαφής και προκαθορισμένη συνέπεια όπως και στα βιντεοπαιχνίδια.
4. Ενθαρρύνετε άλλες δραστηριότητες: Προσφέρετε στα παιδιά εναλλακτικές δραστηριότητες που είναι εξίσου ενδιαφέρουσες. Ενθαρρύνετε τον αθλητισμό, τη ζωγραφική, τα μουσικά όργανα ή άλλες δραστηριότητες που τα παιδιά μπορεί να απολαύσουν.
5. Ενδυναμώστε την κοινωνικοποίηση: Ενθαρρύνετε τις κοινωνικές σχέσεις εκτός οθόνης. Δημιουργήστε ευκαιρίες για παιχνίδι με φίλους, συμμετοχή σε ομάδες ή κοινότητες και οικογενειακές δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνουν οθόνες.
6. Παρακολουθήστε τις αλλαγές στη συμπεριφορά: Αν παρατηρήσετε αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού σας που μπορεί να σχετίζονται με τη χρήση οθονών, όπως αυξημένο άγχος ή απομόνωση, συζητήστε με έναν ειδικό. Η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων πριν γίνουν σοβαρά.

Η χρήση της τεχνολογίας και των οθονών είναι αναπόφευκτη στην εποχή μας, αλλά με τη σωστή προσέγγιση και τα κατάλληλα όρια, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα παιδιά μας θα επωφεληθούν από αυτές χωρίς να πέσουν θύματα εθισμού. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ισορροπία είναι το κλειδί, και ότι η υποστήριξη και η καθοδήγηση μας είναι απαραίτητες για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών μας.